Mały słownik Pali

Atta – jaźń (ja) self

Anicca – nietrwałość, zmienność

Arahant – jeden ze stopni na ścieżce wyzwolenia, godny czci, ustanowienia: dążenie do samotności, dążenie do nie ranienia, do nie krzywdzenia, wypalenie się pragnienia, wypalenie się lgnięcia, nastawiony na stan wolności od pomieszania – vimuttacittassa – ma wyzwolony umysł

Avijja – niewiedza

Appamada – gorliwość, sumienność, nie zaniedbywanie,

Ariya – szlachetny, nazwa ludu indoeuropejskiego, potem Budda i jego uczniowie

Asava – splamienie, skaza,

Avijjā – niewiedza

Bhante – czcigodny

Bhagavā – Błogosławiony, jeden częstych z tytułów nadawanych Buddzie

Bhava – stawanie się

Bhavana – rozwój umysłu

Bhava-tanha – głód bycia/stawania się

Bhikkhu / Bhikkhuni – w pełni wyświęcony mnich / mniszka

Bodhisatta – istota dążąca do Przebudzenia

Bodhi – budzić się

Brahma – imię najwyższego boga w religii starożytnych Indii

Bramin – kapłan, święta osoba

Budda – Przebudzony, Oświecony, sam o sobie mówił Tathagata (Tatha – taki, gata – cecha)

Citta – umysł, serce,

Dana – dar, ofiara, szczodrość

Dhamma – prawo rzeczywistości, natura zjawisk, stan rzeczy – nauki Buddy

Dukkha – cierpienie, ból, dyskomfort, brak satysfakcji, niedogodność
1. (dosł. duḥ – ból) męka, trudność, kaźń, ucisk (dukkha-dukkha);
2. cierpienie wynikające ze zmiany (vipariṇāma-dukkha);
3. cierpienie wynikające z projekcji umysłowych, niezadowalająca natura wszelkich form istnienia, wszystkich uwarunkowanych, złożonych zjawisk (saṅkhāra-dukkha);
4. jedna z trzech uniwersalnych cech istnienia (zob. anicca i anattā); zrozumienie dukkha daje wyzwalający wgląd (paññā)
5. nieprzyjemne uczucie / doznanie (vedanā) – uczucie umysłowe krzywdzące, doznanie cielesne bolesne

Gotama – nazwisko rodowe Buddy

Indriya – zdolności duchowe / władze duchowe
właściwości kontrolujące, pięć zdolności duchowych: 1. wiara, przekonanie (saddhā), 2. energia (viriya), 3. uważność (sati), 4. skupienie (samādhi), 5. mądrość (paññā)

Jahna – głęboki stan medytacyjny

Kamma – równa się Cetana czyli: wola, intencja,

po podjęciu decyzji wykonujemy działania z zakresu mowy, ciała, w umyśle

Karuna – współczucie

kaya – ciało, pozytywne

Khandha – ogniwo, skupisko, kategoria

Kusala – właściwy, korzystny,

Kuti – chatka

Loka – świat

mano – intelekt

mantar – myśliciel,

Metta – miłująca dobroć

Nibbana – Nieuwiązanie, wygaszenie cierpienia, Przebudzenie, całkowity zanik krzywdy, to co nieuwarunkowane, brak niewoli, nieujarzmione, stan bezśmiertelny (amata), absolutna wolność, brak dukkhi. Przymioty: Niezrodzone, Niepowstałe, Nieuczynione, Niewytworzone

Pali – język, w którym spisano nauki Buddy

Panna – mądrość

Papanca – mnożenie się, coś prostego ulega komplikacji, (panca – pięć)

Parinibbana – ostateczna Nibbāna, całkowite Nieuwiązanie, zakończenie życia przebudzonej istoty

Putta – syn

Sadhu – rodzaj pochwały, aprobaty

Samadhi – skupienie, ósma część ośmiorakiej ścieżki / komponowanie umysłu

Samana – asceta (nie bramin)

Samanera – nowicjusz buddyjski

Samsara – kołowrót powtórnych wcieleń, krążenie, tułanie się

Sangha – społeczność, wspólnota mnichów

Sankha – pomiar, numeracja, wyliczenie, definicja, klasyfikacja, pojęcia, nazwa, termin,

Sankhara – wytworzenia na skutek niewiedzy, projekcje umysłu,

Saññā – postrzeganie, percepcja,

Sati – pamiętność, pomność, uważność,

Satipatthana – ustanowienie uważności

Sila – moralność, cnota, dyscyplina, dzielność, męstwo

Sukha – błogość, szczęście

Sutta – mowa, kazanie Buddy

Thana – łaknienie, pożądanie, pragnienie

Tathagata – istota wyzwolona:
1. Ten, który obudził się i dostrzegł prawdę o naturze świata, o przyczynie, o zaniku oraz o drodze prowadzącej do tegoż zaniku.
2. Ten, który przebudził się do całkowitego poznania wszystkich możliwych zjawisk.
3. Ten, który mówi tak jak jest (tathā).
4. Ten, który robi to co mówi (tathā).
5. Ten, który jest ponad przeciętnością świata.
6. Ten, który przyszedł (tathā āgata) wypełniając wszystkie dziesięć Paramit.
7. Ten który przeszedł (tathā gata) wypełniając wszystkie 37 czynników prowadzących do Przebudzenia.

Thero – starszy mnich

Tipitaka – trójkosz Nauk Buddy

Upasaka – świecki wyznawca

Uposatha – dzień świąteczny

Vassa – pora deszczowa

Veda – wiedza

Vedana – doznanie (cielesne) / uczucie (umysłowe)

mogą to być uczucia i wrażenia umysłowe: błogie (somanassa), krzywdzące (domanassa) lub neutralne (upekkhā) oraz doznania cielesne: bolesne (dukkhā) miłe (sukha) oraz ani bolesne ani przyjemne (adukkhamasukha).

Vinniana – świadomość, ( słowami Buddy: co mówi, co odczuwa, co doświadcza owoców swoich działań, kammy )

duża część tłumaczenia została zaczerpnięta z sasana.pl